Cơ sở đá mỹ nghệ non nước

Được hình thành từ thế kỷ 18 cơ sở đá mỹ nghệ Non Nước (Ngũ Hành Sơn – Đà Nẵng) trước đây còn có tên gọi khác là Quán Khái, người đầu tiên đến đây mở đất khai làng là ông tổ nghề Huỳnh Bá Quát, quê gốc Thanh Hoá di cư và mở ra nghề điêu khắc đá.

Vào thời điểm đó, nghề đá vẫn được coi là một nghề phụ vì chỉ được làm lúc nông nhàn khi màu màng đã thu hoạch và chủ yếu đucợ sản xuất trong phạm vi hộ gia đình, không ai bán cho ai, không có chuyện mở ra lớp học mà chủ yếu là cha truyền con nối, người này chỉ cho người kia, cùng nhau chế tạo ra những vật dụng sử dụng cho đời sống sinh hoạt hằng ngày như cái chì lưới phục vụ cho nghề đánh bắt cá trên biển, cái cối giã trầu, giã gạo... Hầu hết những người biết và làm nghề đá lúc ấy, đều là người miền Bắc hoặc Thanh Hóa vào Huế để xây dựng cung điện, lăng tẩm cho chúa Nguyễn, sau khi xong việc họ tìm đến mảnh đất Đà Nẵng này để định cư làm nơi sinh sống tạm thời.

Sau thời gian thấy nơi đây có nhiều núi đá vôi tự nhiên dồi dào, quý hiếm họ đã định cư lâu dài và đi thăm dò, khai thác để lấy đá cho chế tác và xây dựng. Từ đó nghề điêu khắc chế tác đá tại đây ngày càng được nhiều nơi biết đến và được các Vua chúa, quan quyền lựa chọn để xây dựng lăng tẩm, hầm mộ.

Sản phẩm cơ sở đá mỹ nghệ Non Nước rất đa dạng và phong phú. Bên cạnh những đồ trang sức đời thường nhưng rất tinh tế và sang trọng như vòng đeo tay, vòng đeo cổ, nhẫn đá, mặt vòng đá...chất liệu bằng đá bích vân xanh biếc, đá hồng, đá vàng... đến những văn bia đá trắng, những đôi ngựa đá trắng như thật, Những đôi cá thần tiên bằng đá cẩm thạch, những đôi đại bàng, chim ưng sải rộng cánh … Những pho tượng đủ các kích thước, mẫu mã và màu sắc, từ những pho tượng chỉ cao hơn chục cm đến những pho tượng lớn đến vài mét.

Tất cả như tạo nên một bức tranh rất đẹp, rất nhộn nhịp và sinh động, từng khối mầu, và cảnh quan từ những khối đá, nhưng người thợ đá, những tác phẩm tưởng chừng như đang xếp riêng lẻ nhưng đều có sự liên kết có chủ đích tạo nên một sự logic và cuốn hút. Du khách đến với cơ sở đá mỹ nghệ Non Nước khi về không quên mang theo một vật phẩm của làng bởi  đây là những vật lưu niệm đầy ý nghĩa, giá cả lại phải chăng vì thế các sản phẩm nơi đây đã theo chân các du khách đến nhiều nơi trên lãnh thổ Việt Nam và quốc tế.